Szanowny Panie Ministrze,

W imieniu setek tysięcy znajdujących się w dramatycznej sytuacji pacjentów kardiologicznych, reprezentowanych przez porozumienie 8 organizacji kardiologicznych oraz w imieniu konsultanta krajowego w dziedzinie kardiologii, prezesa Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego apelujemy o podjęcie pilnych kroków w celu zatrzymania epidemii niewydolności serca w Polsce, apelujemy o zapewnienie kompleksowej, systemowej opieki nad pacjentami z niewydolnością serca i zagwarantowanie im dostępu do skutecznych terapii.

Zwlekanie z kluczowymi decyzjami spowoduje, że w Polsce większość pacjentów z tym schorzeniem umrze zbyt wcześnie. W obliczu zmagań z pandemią tym bardziej, jak najszybciej należy zaopiekować się tą właśnie grupą - pacjenci z chorobami współistniejącymi są bardziej narażeni na ciężki przebieg zakażenia i zgon w związku z COVID-19.

W ostatnich latach zwiększyła się liczba osób z niewydolnością serca, na co istotny wpływ miał niebywały postęp w kardiologii interwencyjnej i kardiochirurgii, jak i starzenie się społeczeństwa. O epidemii niewydolności serca eksperci mówią od kilku lat - wg danych Ministerstwa Zdrowia problem ten dotyczy ok. 1,2 mln chorych w Polsce. Chorobowość w sposób porażający rosła aż do 2018 roku i aktualnie osiągnęła poziom pewnej stabilizacji, która jednak nie uspokaja - liczba zgonów przewyższyła bowiem liczbę nowych przypadków!. Jak dotąd nie zostały poczynione żadne widoczne działania, aby to zmienić. W świetle danych z właśnie zakończonego Raportu „Niewydolność serca w Polsce” sytuacja chorych jest dramatyczna. Co roku umiera 140 tys. osób z niewydolnością serca, co daje 16 zgonów z powodu tego schorzenia co godzinę! Niewydolność serca jest nr 1 bezpośrednią przyczyną zgonów w Polsce – odpowiada za blisko 10% wszystkich zgonów tj. 41 tys. w 2018 roku. Od momentu zdiagnozowania choroby aż 40,6% pacjentów nie przeżywa 5 lat życia. Niewydolność serca gorzej rokuje niż zawał serca, rak prostaty czy jelita grubego, Obniża jakość życia pacjentów w
szerokim zakresie, istotnie większym niż inne choroby przewlekłe i ma ogromny wpływ na życie ich bliskich. Jednocześnie dotyka wszystkich fundamentalnych sfer życia człowieka – fizycznej, psychologicznej, społecznej.

Ważny wpływ na rokowanie pacjentów z niewydolnością serca mają hospitalizacje i rehospitalizacje - mediana przeżywalności pacjentów po pierwszym i kolejnych epizodach leczenia szpitalnego obniża się i wynosi odpowiednio 2,5; 1,4; 1,0 i 0,9 lat. Większość hospitalizacji jest świadectwem pogorszenia stanu klinicznego pacjenta, co wynika z nieodpowiedniej kontroli choroby, w tym nieoptymalnej farmakoterapii. Jest to o tyle istotne, że farmakoterapia jest uważana za podstawową metodę leczenia niewydolności serca.

Polska zajmuje niechlubne 1 miejsce pośród krajów OECD pod względem ilości hospitalizacji z powodu niewydolności serca - w 2018 roku była przyczyną 300 tys. hospitalizacji. Wskaźnik hospitalizacji z powodu niewydolności serca dla Polski jest 2,5 raza wyższy od średniej krajów OECD.

Koszt świadczeń zdrowotnych w związku z niewydolnością serca zwiększył się w ciągu ostatnich 5 lat o 125% i w 2019 r. wyniósł prawie 1,7 mld zł, z czego 1,6 mld pochłonęły właśnie hospitalizacje, których było ponad 300 tys.! Łączne koszty niewydolności serca w Polsce w 2018 r. wyniosły 6,2 mld zł, co przekłada się na 0,3% PKB. W tym koszty pośrednie 4,4 mld zł, koszty ZUS 0,3 mld zł. Podejmując konkretne decyzje i działania można te koszty istotnie obniżyć.

Zdajemy sobie sprawę, że budżet na ochronę zdrowia jest obecnie przeciążony, jednak wysłuchanie naszego apelu i wdrożenie zaproponowanych przez nas w raporcie „Niewydolność serca w Polsce” rekomendacji - daje szansę na zapobieganie wielu zgonom i zmniejszenie liczby hospitalizacji z powodu niewydolności serca, a jednocześnie w sposób efektywny może wpłynąć na wydatki państwa.

W ramach przygotowywania Raportu zostały zidentyfikowane główne kierunki zmian, które mogłyby przyczynić się do poprawy rokowania osób dotkniętych niewydolnością serca, zmniejszenia liczby hospitalizacji (zaostrzeń choroby) i przedwczesnych zgonów, co pozwoliłoby na redukcję obciążeń finansowych i społecznych w Polsce.

Zmiany w systemie opieki nad pacjentem z niewydolnością serca mające na celu zmniejszenie liczby hospitalizacji i zgonów powinny być oparte na dwóch filarach:
1. Zapewnieniu choremu koordynowanej, kompleksowej opieki, w której zawiera się: przekierowanie strumienia pacjentów do lecznictwa ambulatoryjnego, dostęp do rehabilitacji kardiologicznej, dostęp do rozwiązań telemedycyny, opieka lekarska na każdym etapie leczenia.
Program Kompleksowej Opieki nad Pacjentami z Niewydolnością Serca (KONS), przygotowany przez środowisko polskich kariologów już w 2018 r. mimo wielu zapowiedzi resortu nadal czeka na wdrożenie. Apelujemy, aby program został jak najszybciej uruchomiony.

2. Zapewnieniu choremu optymalnej farmakoterapii spójnej z wytycznymi towarzystw naukowych i zgodnej z najnowszą wiedzą medyczną.
Od 2016 roku w wytycznych postępowania w niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową występuje nowa grupa leków - ARNI ze swoim jedynym przedstawicielem sakubitryl/walsartanem. Ostatecznie do refundacji nie doszło. Niedawno pojawiła się nowa, obiecująca grupa leków- flozyny. Działanie dwóch z nich – dapagliflozyny i empagliflozyny, zostało szczegółowo przeanalizowane w ramach randomizowanych badań klinicznych w grupie chorych z niewydolnością serca z obniżoną frakcja wyrzutową również bez towarzyszącej cukrzycy. Stosowanie tych leków może znacząco poprawić zarówno stan kliniczny pacjenta, jak i rokowanie, a jednocześnie skutkować ograniczeniem kosztów choroby dla gospodarki. 3 listopada 2020 w Europie we wskazaniu niewydolność serca została zarejestrowana dapagliflozyna. Podmiot odpowiedzialny dla dapagliflozyny poinformował środowisko o złożeniu do Ministerstwa Zdrowia wniosku refundacyjnego.
Mamy nadzieję, że zgodnie z zapowiedziami resort będzie starał się jak najbardziej przyspieszyć proces refundacyjny. Pacjenci od ponad 5 lat pozostają bez nowoczesnego leczenia ratującego życie.

Oczywiście zaproponowane wyżej zmiany powinny iść w parze ze stałym budowaniem świadomości społecznej, w szczególności w obszarze profilaktyki, diagnostyki i leczenia niewydolności serca.

Pacjenci z niewydolnością serca to jedna z niewielu grup chorych, która w ciągu ostatnich 8 lat nie otrzymała szansy na ograniczenie częstości hospitalizacji, poprawę jakości życia i rokowania. Chcielibyśmy także podkreślić, że sytuacja chorych z niewydolnością serca w okresie epidemii COVID-19 znacznie się pogorszyła. Polscy pacjenci, którzy z powodu braku dostępu do optymalnej terapii często mają zaostrzenia choroby, wymagają częstych hospitalizacji, które teraz są trudno dostępne.

Opublikowane dane GUS pokazują, że od połowy września do listopada (38-44 tydzień) 2020 roku vs ten sam okres we wszystkich latach ostatniej dekady odnotowano 16 tysięcy więcej zgonów, a z kolei z danych resortu zdrowia wynika, że w tym samym okresie (tj. od 38. do 44. Tygodnia) zmarło 3595 osób chorujących na COVID-19. Tym samym mamy uzasadnione obawy, że pośród 12,5 tysiąca pozostałych zgonów są pacjenci z niewydolnością serca.

W świetle powyższych faktów, jak również rekomendacji ekspertów, co do pożądanych kierunków zmian w systemie opieki zdrowotnej nad chorym z niewydolnością serca, jeszcze raz gorąco apelujemy o pilne działanie, bo liczy się czas! Na te decyzje i konkretne kroki czekają pacjenci, których postępujący przebieg choroby niejednokrotnie zamyka w domach niezależnie od sytuacji pandemii. Czekają na to także ich bliscy, na których nierzadko spoczywa obowiązek nieprzerwanej opieki, rodziny, które nie chcą żegnać się z bliską osobą przedwcześnie.

Organizacje, które wchodzą w skład POK:

Agnieszka Wołczenko
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentówze Schorzeniami Serca i Naczyń EcoSerce

Marta Kałużna Oleksy
Polskie Stowarzyszenie Osóbz Niewydolnością Serca

Mariusz Mroziewicz
Stowarzyszenie Osób Po Przeszczepie Serca Nowe Serce

Andrzej Miklasiński
Stowarzyszenie Operowanych na Serce

Jadwiga Hermanowicz
Fundacja Serce Anielki

Gerard Szczygieł
Stowarzyszenie Metalowych Serc

Katarzyna Parafianowicz
Fundacja Serce Dziecka

Iwona Czabak
Stowarzyszenie Marfan Polska

Dariusz Borowski
Stowarzyszenie Przeszczepionych Serc

prof. dr hab. n. med. Jarosław Kaźmierczak, konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii

prof. dr hab. n. med. Adam Witkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego

Pismo przesłane do wiadomości:
Ministra Macieja Miłkowskiego
Rzecznika Praw Pacjentów
Dyrektora Narodowego Instytutu Kardiologii
Prezesa NFZ
Prezesa ZUS
Organizacji zrzeszonych w POK
Konsultanta krajowego w dziedzinie kardiologii
Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Asocjacji Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego